Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολύ δημοφιλή τα πάνινα παπούτσια, γνωστά και ως «σταράκια», όπως αρέσκονται να τα αποκαλούν οι σύγχρονοι νέοι που τα φοράνε. Βέβαια, τα περισσότερα από τα παιδιά που τα φοράνε δεν γνωρίζουν την ιστορία αυτούτου τύπου παπουτσιών. Αυτή ξεκινάει τη δεκαετία του '50, οπότε και πρωτοεμφανίστηκαν, με την ονομασία «Ελβιέλα» και αργότερα «Αλυσίδα». Τότε, τα φορούσαν οι γονείς και πιθανόν και οι παππούδες των σημερινών 20ρηδων, για τους οποίους η χρήση αυτών των παπουτσιών αποτελεί must.

Διερωτάται κανείς, γιατί να απασχολήσει έναν φυσικοθεραπευτή η ιστορία πάνινων παπουτσιών ώστε να γράψει και σχετικό άρθρο;

H απάντηση είναι απλή. Πολύ τακτικά τα τελευταία χρόνια με επισκέπτονται γονείς με παιδιά -ακόμα και εφηβικής ηλικίας- τα οποία αντιμετωπίζουν μυοσκελετικά και άλλα προβλήματα με τα πόδια τους, τα οποία έχουν στο σύνολό τους ένα ταυτόσημο χαρακτηριστικό: την πολύ συχνή χρήση αυτών των παπουτσιών.

Ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή. Αρχικά, ένα σημαντικό στοιχείο αυτών των παπουτσιών είναι η λαστιχένια σόλα τους. Πολλοί λίγοι γνωρίζουν ότι η αρχική ονομασία τους -ελβιέλα- προήλθε από τα αρχικά της εταιρείας που τα κατασκεύαζε, δηλαδή την Ελληνική Βιομηχανία Ελαστικών. Ναι, πολύ σωστά διαβάσατε! Τα παπούτσια αυτά, τα πρωτοκατασκεύασε στην Ελλάδα μια εταιρεία, που έφτιαχνε λάστιχα. Στις άλλες χώρες ήταν γνωστά ως sneakers –εκ του εγγλέζικου «sneak», που σημαίνει «κινούμαι αθόρυβα».

Το δεύτερο στοιχείο τους, είναι το πάνω τους μέρος, που είναι φτιαγμένο από πανί. Εξαιτίας αυτού, τη δεκαετία ‘70 - ‘80 τα λέγανε και «πάνινα», όρος που ήταν συνυφασμένος με τα αθλητικά παπούτσια. Μάλιστα, ήταν τόσο δημοφιλή που έγιναν και στίχος τραγουδιών. Όπως: Με λένε Πόπη_Θεσσαλονίκη - Γιάννενα με δυο παπούτσια πάνινα ή κάτι μπλε σπορτέξ βρήκα από καιρό, τα είχες φέρει εσύ δώρο γιορτινό.

Τα «ελβιέλα» ή «αλυσίδα» ή «σταράκια» έγιναν πολύ δημοφιλή για δύο λόγους.
1^ον λόγω της χαμηλής τους τιμής και της ευκολίας χρήσης τους και 2^ον γιατί συνδέθηκαν με ενδυματολογικές τάσεις και μόδες διαφόρων εποχών, ως χαρακτηριστικό των «άγριων νιάτων» και του ελεύθερου επαναστατικού πνεύματος από τη δεκαετία του ΄50 –βλέπε James Dean– μέχρι και σήμερα, αφού τα φοράνε παγκοσμίως από γνωστοί DJs έως και δημοφιλείς τραγουδιστές σε πίστες και συναυλίες.

Τα δύο όμως βασικά υλικά –πανί και λάστιχο– από τα οποία κατασκευάζονται τα πάνινα star, δεν τα καθιστούν άνετα και ανατομικά για πολύωρη χρήση.

Βασικά μειονεκτήματα αυτών των υλικών είναι ότι η λαστιχένια σόλα είναι σκληρή, δεν αναπνέει, δεν έχει ανατομικό σχήμα και φυσικά δεν απορροφάει ικανοποιητικά τους κραδασμούς κατά τη διάρκεια της βάδισης.

Επίσης, το πανί είναι πολύ λεπτό και εξαιτίας αυτού δεν προσφέρει καλή στήριξη στο πόδι. Όταν βραχεί, αλλάζει συμπεριφορά, γίνεται πιο «βαρύ» και λόγω της λεπτής υφής του και του καλουπιού του –φοριέται συνήθως με λεπτές κάλτσες, ενώ πολλοί τα φοράνε και χωρίς κάλτσες– αυξάνεται σημαντικά η τριβή σε κάποια σημεία του άκρα πόδα.

Έτσι λοιπόν, φορώντας πολλές ώρες τα πάνινα σας, μπορεί να αντιμετωπίσετε προβλήματα τραυματισμών, όπως πληγές στο πίσω μέρος την πτέρνας –που είναι πολύ συχνές- και στην έξω μεριά του άκρα πόδα, καθώς και την ανάπτυξη κάλων στα δάχτυλα -συνήθως στην έξω μεριά του μικρού δαχτύλου- και στο μετατάρσιο από την τριβή του στη λαστιχένια σόλα.

Επίσης, λόγω των συγκεκριμένων υλικών κατασκευής, κρυώνουν τα πόδια το χειμώνα –τι να προστατέψει ένα τόσο λεπτό πανί;– και ιδρώνουν πολύ το καλοκαίρι. Αυτό γιατί η λαστιχένια σόλα δεν αναπνέει και με την τριβή που προκαλείται στο πέλμα από το λάστιχο, παρουσιάζεται πόνος στο μετατάρσιο, στη φτέρνα, μέχρι και φλόγωση σε όλο το πέλμα.

Όσον αφορά την καταπόνηση των αρθρώσεων, είναι πολύ συχνό να εμφανίζεται –πάντα έπειτα από πολύ συχνή χρήση– πόνος στην πτέρνα, στην ποδοκνημική άρθωση ακόμα και  στα γόνατα.

Άτομα με έλλειψη καμάρας, με πλατυποδία, κοιλοποδία (μεγαλύτερη ποδική καμάρα) και με βλαισά γόνατα (που έχουν κλίση προς τα μέσα - συνήθως παρουσιάζονται στα κορίτσια) ή ραιβά γόνατα (που αποκλίνουν προς τα έξω - συνήθως παρουσιάζονται στα αγόρια) θα πρέπει να είναι πολύ φειδωλά στη χρήση τους. Κι αυτό γιατί, όχι μόνο μπορεί να προκαλέσουν πόνους στις αντίστοιχες αρθρώσεις, αλλά ακόμα και να επιδεινώσουν αυτές τις «φυσιολογικές» κατασκευαστικές ανατομικές αποκλίσεις.

Φυσικά, αυτό το άρθρο δε γράφτηκε με σκοπό να αφορίσει τη χρήση των συγκεκριμένων παπουτσιών, που όλοι φορέσαμε στα μαθητικά και φοιτητικά μας χρόνια, αλλά να ενημερώσει γονείς και παιδιά για τα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν από την καθημερινή και πολύωρη χρήση τους.

Και μην ξεχνάτε ότι στην εποχή που ζούμε, ο δυτικός τρόπος ζωής μας έχει επιβάλλει πολλές ώρες εκτός σπιτιού και πολύωρη χρήση παπουτσιών χωρίς «διάλειμμα». Συνεπώς, ένα καλό ανατομικό παπούτσι, αποτελεί ανάγκη και όχι πολυτέλεια, για εμάς αλλά και για τα παιδιά μας.